Mısır Mitolojisi Tanrıları

Erken dönem inançlar beş farklı gruba ayrılabilir:

• Heliopolis'in dokuz tanrısı, Ennead. Bunların baş tanrısı Atum'du.
• Hermopolis'in sekiz tanrısı, Ogdoad. Bunların baş tanrısı Ra idi.
• Elefantin'in üç tanrısı/üçlemesi, Chnum-Satet-Anuket. Bunların baş tanrısı Chnum'du.
• Tebes'in üç tanrısı/üçlemesi, Amun-Mut-Chons. Bunların baş tanrısı Amun'du.
• Memfis'in üç tanrısı/üçlemesi, Ptah-Sekhmet-Nefertem. Diğerlerinden farklı olarak, üç tanrıdan hiçbirinin üçleme oluşana kadar bir bağlantısı olduğuna inanılmıyordu. Bunların baş tanrısı Ptah'dı.

Amon: (Amon,Amun,Ammon,Amoun)

"Amen" "saklı olan" demektir. Teb'in baş tanrısıdır. Eşi Ame -net'le birlikte ilk tanrılardan biridir. Kutsal hayvanları kaz ve koçtur. Orta Krallık döneminde sadece yerel bir tanrıydı ama Tebliler Mısır'a hâkim olunca Amen önemli bir tanrı oldu.18.Hanedan'dan itibaren Tanrıların Kralı oldu. Ünlü Amen tapınağı Karnak, dünyanın en büyük dinî yapısıdır. Yeni Krallık boyunca Amen'in eşi Mut olarak kabul edildi. Bu ikilinin çocuğu Ay tanrısı olarak bilinen Khons(Chons)'tur.

Amon-Ra:.

Amen rahipleri tarafından Yeni Krallık'a geçişi sağlaması için tasarlanmış karma bir tanrıdır. Bu Amen'in gücünü Ra'ya yansıtır (veya tam tersi). Boğa olarak tasvir edilirdi.

Şu (Shu):

Tanrı Atum tarafından yaratılan rüzgar ve atmosferin tanrısı. Nem Tanrıçası Tefnut’un ikiz kardeşi ve aynı zamanda eşidir. Bu birliktelikten Geb ve Nut doğmuştur.

Tefnut:

Nemlilik ve bulutların tanrıçası. Atum tarafından yaratılmıştır ve ikiz kardeşi Şu’nun karısıdır. Aslan başlı bir kadın olarak tasvir edilmektedir.

Geb:

Şu ve Tefnut’un oğlu, kardeşi Nut’un eşi ve Yeryüzü tanrısıdır. Seth, İsis, Osiris ve Neftis’in babasıdır. Yeşil ve siyah derili bir adam olarak tasvir edilmektedir. Kutsal hayvanı ve sembolü kazdır.

Nut:

Şu ve Tefnut’un kızı ve kardeşi Geb’in karısı olan Gökyüzü tanrıçası. Yeşil derili ve vücudu yıldızlarla kaplı olarak tasvir edilir. Seth, İsis, Osiris ve Neftis’in annesidir.

Osiris:

Geb ve Nut'un oğlu, yeraltı dünyasının hakimi, ölümsüz yaşam için diriliş tanrısı, kural koyucu, koruyucu. Nut ve Geb’in ilk çocuğudur. Set, Neftis ve İsis’in kardeşidir. Aynı zamanda İsis’in kocasıdır ve İsis’den olan Horus’un babasıdır.

Osiris’in eski Mısırca’daki asıl adı “gözün yeri” anlamındaki “As-âr”dır. Başındaki şapka Yukarı ve Aşağı Mısır'ın birliğini simgeler.

Osiris, başta erkeklerin dünyasının kural koyucusu olmuş. Ra gökyüzüne kural koymak için dünyayı bıraktığında ise Osiris dünyayı yönetmeye başladı. Daha sonra Set onu öldürdü ve Osiris, Isis tarafından tekrar canlandırdı. Böylece Osiris yeraltı dünyasının hükümdarı oldu. Oğlu Horus, onun intikamını Seth'le savaşarak ve onu yenerek aldı.  Horus, Seth’i Sahra çölüne gönderdi.

Tüm Mısır tarihi boyunca dualar ve büyüler Osiris’e yöneltilmiştir. Onu kutsayarak kendisinin kural koyduğu öbür dünyaya girmesi umulmuştu. Özellikle Orta krallık döneminde popülaritesi arttı. 18. sülale döneminde Mısır’da en çok tapılan tanrı olmuştu. Osiris’in popülaritesi, Mısır tarihinin en son evrelerine kadar sürdü.

İsis:

En önemli tanrıca; anneliği, tedaviyi ve büyüyü simgeler. Evrendeki en güçlü büyücüdür. Ra'nin kendisinden Ra'nin gizli adını öğrenmiştir. Nut ve Geb’in kızı, Neptis ve Osiris'in kardeşi, aynı zamanda Osiris’in karısıdır. Horus'un annesi ve bazı kayıtlarda Anubis’in de annesidir. Horus'un oglu Amset'in koruyucusudur. Isis Horus'u çocukluğu boyunca Seth'ten korumuştur.

Bir çift boynuzun arasında güneş diski bulunan akbaba şeklinde bir şapka giymiş kadın olarak gösterilir. Çok seyrek olarak, bir çift koçboynuzu ya da Ma'at tüyü ile beraber Güney ve Kuzey çift tacını giyer. İsis bir tanrıça olarak değil ama kadın olarak ise sıradan saç biçimiyle gösterilir, ancak her zaman alnında bir yılan figürü bulunurdu.

Ölüler kitabında, hayat verici ve ölümün gıdası olarak gösterilmiştir. Ölümün yargıçlarından biri olarak da düşünülebilir.  Mısır tarihinin başından sonuna kadar, İsis, Mısır'ın en büyük tanrıçası olmuştur. Yararlı bir tanrıçadır ve sevgisi tüm yaşayan canlıları kapsayan bir annedir.

İsis, büyük bir büyücüdür ve büyü yeteneklerini kullanması ile meşhurdur. Örneğin, ilk kobrayı, onun zehirli ısırığını kullanarak Ra'ya gizli ismini itiraf ettirmek için yaratmıştır.

Seth: (Sutekh , Seteh , Set)

Eskiden Aşağı Mısır'ın patron tanrısı olan Seth fırtına ve çöl tanrısı olarak bilinirdi. Kardesi Osiris'i öldürerek Osiris'in oğlu Horus'un,Isis'in ve Neftis'in düşmanlığını kazandı. Horus'la yaptığı savaşlar,aynı zamanda Aşağı ve Yukarı Mısır'ın savaşı oldu. Bu savaşın sonunda Horus'a yenilerek çölde yaşamaya mahkûm oldu. Mısır'ı çöllerden gelen yabancılardan koruduğuna inanılır. Bir eşeği anımsatan kırmızı saçlı ve büyük kulaklı bir hayali hayvan olarak temsil edilir. Çöl ve fırtınalar ile beraber düşünülür.

Uzun yıllar, Set, aşağı Mısır'ın; Horus da yukarı Mısır'ın hamisiydi. İki ülke birleştikten sonra, Set ve Horus beraber taç giymiş firavunlar olarak gösterildiler. Fakat yukarı Mısır, aşağı Mısırı feth ettikten sonra; güneyin firavunları sıklıkla Horus'un (yukarı Mısır'ın tanrısı) şeytani düşmanı Set olarak resmettiler.

Set, erkek kardeşi Osiris'i öldürmesi ile ünlüdür, aynı zamanda onun oğlu Horus'u da öldürmeye teşebbüs etmiştir. Horus, yaşamış, babasının ölümünün intikamını almış ve Set'i sonsuza kadar çöle sürgüne yollamıştır. Set'in sürgüne gönderilme kararı Ra tarafından yönetilen tanrılar konseyinde alınmıştır. Tanrıların çoğu Horus ve onun annesi İsis'in, Osiris'ten gelen Mısır tacının mirasçısının Horus olduğu iddiasını desteklerken, Ra bu fikre katılmamıştır. O, Horus'un böyle güçlü bir pozisyon için çok genç olduğuna inanıyordu. Böylece, duruşma kimse yenişemeden uzun yıllar sürdü. Fakat İsis'in bir kurnazlığı davanın kapanmasına neden oldu.

Büyü kullanarak, İsis kendini çok güzel bir genç kadına çevirdi. Set, O'nu gözlerinden yaş akarken gördü ve sorunun ne olduğunu sordu. İsis, kendi ve Horus'un durumuna benzetmeden bir hikâye anlattı. Buna göre şeytani bir adam onun kocasını öldürmüş, ailesini sürülerini çalmayı denemişti. Set, bu kötü duruma çok kızar, bu şeytani adamı yok ederek aile mülklerinin genç kadının oğluna geçmesi için ısrar eder. Kendi kelimeleri ile kendi yaptıklarını ayıplar ve Mısır tacını kaybeder.

Set, her zaman tamamıyla şeytani bir figür olmamıştır. Onun yer altına yaptığı karanlık yolculuk boyunca, Horus ile kavgasında O'nu hamisi olan Ra'nın mavnasında olan güneşi korumuştur. Yılan şeklindeki canavar Apep ile kavga etmiştir. Ayrıca, 19. hanedan döneminde kısa bir süre çölün güçlerini sakinleştiren tanrı olarak Set'e duyulan saygı büyümüştür. Birçok firavun, o dönemde Set'in isminden türeme örneğin Seti gibi isimleri kendilerine isim olarak seçmişlerdir. Set‘in tek amacı Dünya'yı ele geçirmektir, bu sebeple firavun olmaya çalışır.

Neftis: (Neftis, Nephthys ya da Nebt-het)

İsminin manası Evin Hanımı demekti ancak bu bildiğimiz ev değil Horus'a bağlı olan gökyüzü kısmı anlamına geliyordu. Eski Mısır'da Geb ve Nut'un kızıydı. Seth, Osiris ve İsis'in kız kardeşiydi. Kötü bir tanrı olan Seth'in karısı olarak da tapınılırdı. Her manada İsis'in tersi idi. İsis doğum, büyüme ve gelişmeyi temsil ederken Neftis ölümü, yok olmayı temsil ediyordu.

Anubis

Anubis:

Anubis, Neftis ve Seth'in(bazı efsanelere göre Osiris ve Isis'in) oğludur. Çakalların mezarlar etrafında dolaşması nedeniyle çakal başlı Anubis ölümle birlikte anılmıştır. Ölen Osiris'i mumyaladığı için mumyalama tanrısı olmuştur. Görevi tüm ölüleri korumak ve yüceltmektir. Bu yüzden mumyalamayla görevli kişiler Anubis maskesi takarlar. Ölen kişi diğer dünyada yargılanırken ona yardım eder. Anubis diğer dünyada ölülerin koruyucusu ve ölüler kentinin efendisidir. Anubis tanrılar arasında en korkutucu olanıdır. Ölüleri tekrar hayata döndürme gibi bir özelliği de olduğu sanılmaktadır. Yüzünde bir çakal ısırığı vardır. Kutsal mumyalayıcı olarak da bilinir.

Antik Mısır inancına göre Anubis'in mezarları koruma gücüne sahip olduğu bilinmektedir. Bu yüzden mezarların girişine mezarları korusun diye Anubis heykelleri konulmuştur. Anubis'in izi neredeyse tüm mezarlarda görülür. Anubis çoğunlukla bir çakalın ya da kurdun siyah bası ile insan formunda tasvir edilirdi. Anubis genellikle uzun adım atmış ya da ayakta durmuş şekilde canlandırılırdı fakat bazen ise yere uzanmış ya da çömelmiş tam bir hayvan formunda gösterilirdi. Yine siyah renkte olarak, Mısır tapınaklarında bulunan tanrıların heykellerini içeren tapınak olan naos seklinde bir tabutun üzerine eğilmiş vaziyette olabilirdi.

Ayrıca Anubis bizde bilinen ismi ile mahşer günü ruhu tartan tanrıdır. Terazisinde ölünün ruhunu temsil eden kalbi ile Adaletin tanrıçası Ma'at' ın tüyünü tartar. İyi birinin kalbi tüye karşı hafif gelir ve ölünün ruhunu gökyüzüne bir daha doğması için gönderir. Eğer kötülük yapmış biri ise tüy hafif gelir ki bu durumda o kişinin ruhu yer altı ülkesine yılanlara gönderilir. Bu da sonsuz azap demektir.

Anubis en çok bilinen Mısır tanrılarından biriydi. Doğruluk tüyüne karsı ölünün yüreğini tartarken, Anubis ahirete kimin gideceğinin kararını verme konusunda Osiris’e yardım ederdi. Anubis’in rolü, ölüye yeraltında rehberlik etmekti ve bu ona Mısırlılarda özel bir önem vermekteydi.

Yeryüzündeki hayattan çok, onları ilgilendiren yer altı tanrısı olan Osiris’in diyarındaki sonraki yaşamdı. Anubis’e bütün bu ölümlerinde ‘temiz’ olarak yargılanmak isteyenlerden dolayı, diğer dünyaya rahatça gidebilsinler diye saygı duyulurdu. Kalbi doğruluk tüyünden daha hafif ya da eşit olarak tartılan kişi yer altı dünyasında Osiris’e sunulurdu.

Ek olarak, Anubis bedenin çürümesini engelleyen mumyalamanın mucidi olarak bilinirdi. Mumyalanan bir Mısırlı'nın ruhu yargılanır yargılanmaz daha önceden içinde bulunduğu bedene tekrar girebilirdi. Anubis eğer orada vücudu korumazsa kurtuluş ve dolayısıyla ahiret olmazdı.

Horus: (Harpocrates, Hoor-Par-Kraat, Haru, Hor)

Mısır'ın en önemli tanrılarından biri, Osiris ve Isis'in oğludur. Hain amcası Seth'den babasının intikamını aldı ve tüm firavunların koruyucusu haline geldi. Yukarı Mısır'ın baş tanrısıdır. Seth'in Aşağı Mısır'ın baş tanrısı olması nedeniyle Horus ve Seth'in savaşı, Aşagı ve Yukarı Mısır'ın savası haline gelmiştir. Behdet'te "Behdet Horus'u" olarak bilinir ve kanatlı bir güneş diski olarak temsil edilir.

Eski Mısır mitolojisinde gök (Güneş) tanrısıdır. Horus, şahin başlı tasvir edilir, bazı tasvirlerde firavunlar İsis'in kucağında sembolize edilmiştir. Bunun sebebi firavunların dünya üzerindeki Horus olduğuna inanılmasındandır. Firavunlar kendilerini Horus'un yeryüzündeki cisimleşmiş halleri olarak gördükleri için Horus, Antik Mısır'ın en önemli tanrılarından biridir. Firavunlar, Horus'un ismini kendi isimlerinden biri olarak alırlardı. Aynı zamanda Firavunlar Ra'nın takipçisiydiler, bu yüzden Horus aynı zamanda güneş ile de ilişkilendirilirdi. Mısır'ın farklı bölgelerinde farklı Horus varyasyonları konusundaki ihtilafı çözmek için en az on beş farklı Horus formu kullanılmıştır. Bu formlar ait oldukları soy ağacına bağlı olarak güneş ve Osiris tipi olmak üzere iki kategoriye ayrılabilir. Eğer İsis'in oğlu olduğu söyleniyorsa, Osiris tipi; yoksa güneş tipi kabul edilmektedir. Güneş tipi Horus, Atum, Ra, Geb ya da Nut çeşitli tanrıların oğlu olarak adlandırılırdı.

Alfabetik Olarak Diğer Tanrılar:

Ailuros: (Bastet)

Antik Mısır'da kedi tanrıça. Uzunca bir süre Mısır'da bir kediye zarar vermek kanuna aykırıydı ve bu suçun cezası ölümdü. Bastet, İsis'in ve Ra'nın kızıydı. Başta cinsellik ve doğurganlık Tanrıçasıyken, ölüleri koruma, ölenlerin başarılı yada başarısız olduklarına karar verme, yağmur yağdırma, hastalara, özellikle de çocuklara iyileşmeleri için yardım etme özelliklerine ek olarak güneş, ay, analık ve aşk Tanrıçası haline de geldi.

Aker:

Güneşi ayarlamak ve yükseltmekten sorumlu Tanrı.

Akeru:

Aker'in yardımcılığını yapan Tanrılar Grubuna verilen genel ad.

Amathaunta:

Mısır mitolojisine göre, Deniz Tanrıçası.

Am-heh:

Mısır mitolojisinde karma Tanrı. Yeraltı Dünyasının Tanrısı.

Ammut:

Ölümsüz yasama layık olmayanın kalbini yiyen canavar.

Amset:

Horus'un oğlu. Ölülerin karaciğerinin koruyucusudur ve Tanrıça İsis tarafından korunur.

Anubis: (Anpu)

Ölüleri koruyan ve yücelten Tanrıça. Çakal başlıdır. Piramit metinlerinde, Anubis Ra'nın oğlu olarak yer alır. Başka metinlerde ise Osiris yada Seth ile ilişkilendirilir. Anubis Osiris'in ölümünden sonra onun vücudunun korunması işini üstlenir.

Anuket: (Anqet)

 Soğuk su dağıtıcısı.

Apis:

Verimlilik Tanrısıdır. Güneş diski ve uraeusserpentten oluşan boğa tacıyla betimlenmiştir. Kutsal Apis boğası, Memphis'te bulunurdu ve Serapum'da büyük bir kitle halinde Apis boğalarının mezarı bulunuyor.

Bes:

Müzik, dans ve iyi yemek gibi aile zevklerinin Tanrısı olarak sayılır. Ayrıca çocukların eğlendiricisi ve koruyucusudur. Sakallı, vahşi görünümlü komik bir cüce olarak ve yuvarlak bir yüzle resmedilmiştir.

Buto:

Aşağı Mısır'ın Kobra Tanrıçası.

Duamutef:

Horus'un oğlu. Ölünün midesinin koruyucusudur ve Tanrıça Neith tarafından korunur.

Edjo:

Yılan Tanrıça, Aşağı Mısır'ın sembolü ve koruyucusu.

Hapi: (Hapy)

Horus'un oğlu. Ölülerin ciğerlerinin koruyucusudur ve Tanrıça Neftis tarafından korunur. Hapi ismi farklı hiyerogliflerle ifade edilmişti; çoğunlukla ama her zaman olmamak kaidesiyle Nil Nehrinin Tanrısının ismiydi. Hapi, tacı zambaklardan (yukarı Nil) veya papirüs bitkilerinden (Aşağı Nil) yapılmış şişman bir adama benzetilmiştir.

Har-nedj- itef:

Horusun bir görünümü. Ölümün koruyucusu.

Harpocrates:

Osiris'le İsis'in oğlu. Emzirilen küçük bir çocuk. Parmak emen genç bir oğlan olarak gösterilmiştir.

Hatmehit:

Balık Tanrıça.

Hator: (Hathor)

Mısır'ın çok eski bir gökyüzü Tanrıçası Tanrıçasıdır. İnek Tanrıçadır. İnek başı ile sembolize edilirdi. Sık sık İsis'le eşdeğer tutulmuştur. Hator Edfu'da Horus'un partneri olarak tapılmıştır. Aşk, müzik ve gülmenin Tanrıçası olarak düşünülmektedir.

Hauhet:

Ölçülemeyen Sonsuzluğun Tanrıçası. Çoğunlukla bir kurbağa gibi yada kurbağa kafalı bir kadın gibi resmedilirdi.

Heh:

Sonsuzluğu temsil eden Tanrılardan. Bir kurbağa yada kurbağa kafalı bir adam gibi resmedilirdi.

Hemen:

Şahin Tanrı.

Hemsut:

Kader Tanrıçası.

Heqet:

Hermopolis'teki 8 Tanrıdan biri.

Heru-ra-ha:

Horus ve Ra'ya şükretmeyi sembolize eden karma bir Tanrı.

Hike:

Doğaüstü güçlerin Tanrısı.

Imhotep:

Hekimlik Tanrısı. Djoser'in veziri, sonra Ptah'in oğlu gibi ibadet edilmiştir.

Khepri: (Khepare)

Heliopolitan inancında yaratıcı Tanrı. Atum ve Ra ile karışmıştır. Yükselen günesin böcek Tanrısı.

Khnum: (Khnemu)

 Su baskını ve Nil'in iri Tanrısı. Yaratıcı Tanrılardan biri. Bir çömlekçi ustalığıyla, çamura biçim verip insanı yaratıyordu.

Khons: (Khonsu)

Ay Tanrısı. Theban'da tapılmıştır.

Maat: (Ma'at)

Gerçek ve Hukukun Tanrıçası.

Mefetseger:

Krallar Vadisi'nin Tanrıçası.

Min:

Erkek Bereket Tanrısı. Ona güç ve iktidar Tanrısı da denilmektedir.

Month: (Montu)

Savaş Tanrısı. Mısır'da tapılmıştır.

Mut:

Amon'in eşi ve Theban'ın ana Tanrıçası. Akbaba başlıdır.

Nefertem:

Nilüfer çiçeğinin Memphis Tanrıçası.

Neith:

Eski bir savaş ve dokuma Tanrıçası.

Nekhebet:

Yukarı Mısır'daki Akbaba Tanrıçası.

Neter'ler:

Mısır yazılı belgelerinde, Tufan'dan sonra ülkeyi yönettiği söylenen "yarı Tanrı" varlıklar.

Nun:

Kainat'ın yaratıldığı ilk suların Tanrısı.

Onuris:

Savaşçı ve Abidos'un gökyüzü Tanrısı.

Ptah:

Mısır panteonunda en eski ve en büyük "Yaratıcı Tanrı". Cennetleri ve dünyayı yaratmakla sorumlu. Memphis'in mumya yaratma Tanrısı. Mimari, mühendislik ve "yapı bilimi" ile özdeşleştirilir. İnsan başlı bir Tanrıdır.

Qebsenuef: (Qebehsenuef)

Horus'un oğlu. Ölülerin bağırsaklarının koruyucusudur ve Tanrıça Selket tarafından korunurdu.

Qetesh:

Aşkın ve güzelliğin Tanrıçası. Aynı zamanda doğa Tanrıçası olarak da tanınmaktaydı.

Ra:

Hermopolis güneş Tanrısı. Atmaca kafalı bir insan olarak temsil edildi.

Satet:

Nil suyu ve bereket Tanrıçası.

Seker:

Işığın Tanrıçası ve yeraltından başlayan öbür dünyaya giden ölülerin ruhlarının koruyucusudur.

Sekhmet:

Yıkım ve savaşın dişi aslan Tanrıçası.

Selket:

Akrep Tanrıçadır. Büyüleri vardır. Kötü ruhlu insanlara ölüm verir.

Serapis:

Yer altı dünyasının ve güneşin Helenistik Tanrısı.

Seshat:

Ölçüm ve Yazma Tanrıçası.

Sobek:

Timsahlar Tanrısı. Su Tanrısı olarak, aynı zamanda Nil'in yıllık taşmasını ve vadisinin gübrelenmesini sembolize etti.

Tavaret: (Tauret)

Hamile kadınlara göz kulak olan hipopotam Tanrıçasıdır.

Thoth:

Bilgeliğin Tanrısı. Yazma, Akıl ve Ay Tanrısı özelliği ile anılmıştır. İbiş kuşu başıyla resmedilmiştir ve elinde bir dolma kalem ve her şeyi kaydettiği parşömenler vardır. Hiyerogliflerin ve simyanın onun insanlığa armağanı olduğu söylenir. Yunan Tanrısı Hermes ile özdeşleştirilmiştir. Bir görüşe göre, Tarot kelimesi de Thoth'un adından türemiştir.

Uneg:

Mısırlıların tarım Tanrısı

Unut:

Kuş beyinli Tanrıça olarak anılmıştır.

Wepwawet:

Eski Mısır'da çakal başlı savaş ve cenaze tanrısı. Asyut (Siut) bölgesinde Mezarlık Tanrısı olarak tapınılırdı. Yunanlar ona Ophois derlerdi.

Wosyet:

Eski Mısır'da gençlerin koruyucusu olarak bilinen Tanrıça.

Zenenet:

Hermonthis'in Tanrıçası .