Bilim Kurgu'nun Akıbeti

Olacağına imkansız gözüyle bakılan hayal ürünü yapımlara Fantastik Kurgu denilirken, zamanla teknolojinin gelişmesiyle ve gerçekleşebilecek hayallerin peşinden koşanların oluşturduğu akım ile Bilim Kurgu doğmuştur. Zamanının en iyi bilim kurgu yazarları, sadece yazdıkları göz boyayıcı teknolojilerle değil, geleceği tahmin edebilmeleriyle ün kazanmışlardır.

Günümüzde ise “gelecekte geçiyorsa bilim kurgudur” şeklinde bir yanılgı söz konusudur. Ve her gelecek temalı roman bilim kurgu olarak adlandırılmaktadır. Ancak bir romanın gerçekten bilim kurgu olması için bazı şartlara uyması gerekmektedir.

Bu şartların en başında elbette teknoloji gelmektedir. Araçların, aletlerin ve hayatı kolaylaştırmak veya yok etmek içi yapılmış cihazların işlenmesi gerekir. Diğer türlü içerisinde hiç açıklama olmayan ve sırf gelecekte geçti diye her romana elbette bilim kurgu deriz. Ama unutmayın. Bilim kurgu sadece roman değil, bilime öncülük eden fikirlerden oluşur.

Bu cihazları sadece “olsun” diyerek yazılması da doğru değildir aslında. Uçan bir arabanın nasıl uçtuğunu, ne tür bir yakıt kullandığını, özelliklerinin ne olabileceğini tahmin edemeyen bilim kurgu yazarı, sadece fantastik hayallerin peşinden koşan, ama bilim kurgu olarak adlandırılmasını istediği romanlar yazan biridir.

Acımasızca bir saldırı olabilir ama geçmişe bakarsanız ne demek istediğimi anlayacaksınız. Jules Verne, yazdığı romanların detaylarına o kadar mükemmel inmiştir ki, bazı teknolojik aletler onun yön göstermesi sayesinde ortaya çıkmıştır. Isaac Asimov, robotları o kadar iyi ön görmüştür ki, hala onun izinden gidilerek robotlar tasarlanmaktadır. Bu ve bunun gibi üstatlar da bilim kurgunun en iyileri olma hakkını böyle kazanmışlardır.

Günümüzde sıkça yapılan bu hata bilim kurgu ile fantastik kurgunun birbirine karışmasına neden olmaktadır. Örneğin, "gelecekte gizemli yaratıkların dünyayı istilası" demek bilim kurgu sayılmaz. Bu durum gelecekte geçen bir fantastik kurgudur. “Ama gelecekte ne olacağını bilemeyiz, bu yüzden bilim kurgu olarak adlandırılabilir” şeklinde yapılan savunmalar söz konusudur. Fakat geçmişte de kesin bir netelikle neler olduğunu bilmiyoruz. Kim bilir trollerin fink attığı bir dünya vardı geçmişte! Bu durumda fantastik kurguları da bilim kurgu olarak adlandırmamız gerekirdi.

Fantastik kelimesinin bir anlamı da “hayali” dir. Yani hayali kurulan ama gerçekleşmesine mümkün gözle bakılmayan eserler Fantastik Kurgudur. Bilim Kurgu ise temelini bilime dayayarak ilerlemesi gerekmektedir. Gizemli bir yaratığın dünyayı istilasını konu alıyorsanız, bu bilim değil hayali olur ve bunu sırf gelecekte geçiyor diye bilim kurgu olarak adlandıramazsınız.

Dünyalar Savaşı romanında da uzaydan gelen ziyaretçiler söz konusudur ama bu romanda gerek aletlerin çalışma şekli, gerek uzaylı yaratıkların biyolojileri çok güzel şekilde anlatılmıştır. Veya milyonlarca hayranı olan Yıldız Savaşları serisine olan ilginin en büyük nedeni, bilimsel bir çizgi üzerinden ilerleyerek filmlerin yapılmasıydı. Yani, “gelecekte geçiyor, o yüzden olur mu olur” şeklinde bir yol izlememişlerdir.

Kimi bilim kurgu ise başka gezegenleri konu almaktadır. Bu durumda elinizde çok geniş bir yelpaze bulunur çünkü tamamen farklı bir gezegen tasvirlersiniz. Bu yüzden ziyaret ettiğiniz gezegeni istediğiniz gibi şekillendirebilirsiniz…!!! Yanlış. Bir gezegen tasarlarken bile, gezegenin şeklini , yer çekimini , üzerindeki canlıların yaşayışını  ve diğer birçok unsurun tek tek incelenmesi gerekir. Bunların en güzel örnekleri için James Cameron’un Avatar filmine ve Frank Herbert’in Dune isimli romanına bakabilirsiniz. Bu yapımlarda bütün bir gezegen sadece “değişik” olmasıyla tasarlanmamıştır. Yapılan tasarıların bütün canlılığa ne tür etkileri olabileceği de işlenmiştir.

Bilim kurgu üzerine söylenecek bir sürü şey var aslında ama sözü daha fazla uzatmadan, üstatların bu konuda neler söylediklerine ve günümüz bilim kurgu anlayışına nasıl ders verdiklerine bakalım…

"Bilimkurgu söylediğimiz zaman gösterdiğimiz şeydir." - Damon Knight

"Onun ne olduğunu bilmezsiniz ama onu görünce tanırsınız." - Mark C. Glassy

"Gelecekteki olası olaylar hakkında, tamamen, gerçek dünya, geçmiş ve gelecek ile ilgili yeterli bilgiye, doğa ve bilimsel yöntemin tam olarak anlaşılmasına dayalı gerçekçi kurgular" - Robert A. Heinlein

"Fantastik imkânsız'ın olası yapılmasıdır. Bilim kurgu ise olanaksız'ın mümkün kılınmasıdır." - Rod Serling

"Sadık bir hayranı bile bilimkurgunun ne olduğunu açıklamakta zorlanır, tam ve tatminkar bir açıklamasının olmaması ise bilimkurgunun kolayca tanımlanabilecek sınırlarının olmamasındandır." - Lester Del

"Bilimkurgunun bir yan dal olmaktan çok 20. yüzyılın esas edebi geleneği olduğuna inanıyorum." - James Graham Ballard