Fantastik Edebiyatın Alt Türleri

Fantastik edebiyat aslında birden fazla dala sahip kocaman bir ağaç gibidir. Tabi biz fantastik edebiyatı merak edip araştırmadığımız ve bazen de yabancı kaynakları okuyamadığımız için, bu edebiyat türünün bu kadar çeşitli olduğunu bilmiyoruz.

Türkçe kaynaklarda fantastik edebiyat açıklamasına bakıldığında yapılan tanımlamalar ya Epik Fantastik (Epic-High Fantasy) ya da Kılıç ve Büyü (Sword and Sorcery)'dir. Bunun sebebi; Türkiye'de fantastik edebiyat türüne ait tüm eserlerin çevirisinin yapılmaması olabilir. Ki bence bu kesinlikle geçerli bir sebeptir. Şahsen bir kitabı en iyi bildiğim dilde okumayı tercih ederim.

Daha fazla uzatmadan ve konudan uzaklaşmadan fantastik edebiyatın alt türleri hakkında biraz bilgi verelim:

1- High/Epic Fantasy: Öncelikle High veya Low Fantasy'de kullanılan high ve low kelimelerinin türün kalitesi hakkında bir önem teşkil etmediğini belirtelim.

High Fantasy, yukarda da değindiğim gibi Türkiye'de en çok bilinen türlerden biridir. Hatta ta kendisidir. :) Bu türün hikayeleri tamamıyla farklı bir dünyada geçen, genelde Orta Çağ gibi bir zaman diliminde gerçekleşen olayları konu alır. Ayrıca Narnia Günlükleri isimli serideki gibi bir portal aracılığıyla farklı bir dünyaya geçişi ve Harry Potter serisindeki gibi gerçek dünyanın içinde yer alan tamamen kurgusal bir dünyayı içinde barındıran eserler de High Fantasy türünden sayılır.

Bu türde genellikle iyi ve kötünün hatları belirgindir.

2- Low Fantasy: Fantastik kurgu alt türlerine ait çeşitli eserleri tanımlamak için kullanılan terimdir. High Fantasy'nin aksine bu türlerde, kurgusal bir dünya yerine gerçek dünya veya gerçek dünyaya çok yakın bir düzlem mevcuttur. Büyünün ve pek çok fantastik öğenin gerçek dünyaya gelmesi ile oluşabilir. Antikahraman olgusu yaygındır, bununla birlikte High fantasy'deki gibi iyi ve kötünün hatları belirgin olmak zorunda değildir.

3- Sword and Sorcery: Bu alt türün başkahramanları savaşçı, savaştan kaçmayan bir kişiliğe sahiptir ve bundan dolayı genellikle Heroic Fantasy (Kahramanca) türüyle karıştırılır. Fakat bu türdeki kahramanların dünyayı kurtarmak gibi kitlesel hedefleri yerine bireysel hedefleri ön plandadır. Kişisel güç arayışları da bu kapsama alınabilir. Ayrıca bu tür, büyü ve doğaüstü unsurlar gibi romantizm unsurunu da genellikle içinde barındırır.

4- Dark Fantasy: Bu terim için tam bir tanım yapmak bir hayli zordur. Genel olarak içerisinde korku, gotik ve grotesk unsurları barındırırken, aynı zamanda anti-kahramanlık kavramı da bu türde yer edinir. Klasik iyi karakterlere göre ahlaki açıdan tartışılan bu anti-kahramanlar son zamanlarda sıklıkla kullanılan vampir, kurtadam ve zombilerden bu yönden ayrılırlar. Bu yüzden bu türü de iki alt türe ayırabiliriz:
İlki korku temelli dark fantasy, yani; vampir, kurtadam ve zombilerin kullanıldığı hikayeler. Diğeri ise fantastik temelli dark fantasy, yani; anti-kahraman içeren hikayelerdir.

5- Heroic Fantasy: Adından da anlaşılacağı gibi kahramanca hikayeleri içermektedir. Bu türde bireysel hedeflerden çok, dünyanın ve toplumların iyilik ve refahı için yapılan mücadeleler konu edilir, tanrı ve üstün varlık kavramları önemli yer tutar.

6- Comic Fantasy: Amaç ve içeriğinde önceliği güldürünün göğüslediği bir alt türdür. Genellikle yaratılan hayali dünyalarda, sözcük oyunları ve diğer fantastik eserlerin taklitlerini içerir. Bu sebeple amaç ve içeriğinde ciddiyete önem veren High Fantasy'nin aksine Low Fantasy olarak bilinir. Low Fantasy terimi diğer türleri temsil etmek için de kullanılır, bu yüzden komik fantaziler Low Fantasy olarak doğru sınıflandırılmış olabilirken, Low Fantasy'nin çoğu örneği doğal olarak komik değildir.

7- Urban Fantasy: Günümüz dünyasında kurgulanmış fantastik olayları içerir. Genellikle ana mekan olarak şehirleri ele alır. Gerçek dünya ya da ona yakın bir dünyada geçen olayları içinde barındıran Low Fantasy türünden bu yüzden ayrılır. Çünkü Low Fantasy, daha önceki tarih dilimlerini konu almaktadır.

8- Science Fantasy: Fantastik ve bilimkurgunun aynı anda işlendiği alt türdür. Bilimkurgunun yüksek teknolojisini konu ederken bilimkurgu gibi derinlerine girmez, bu açığı ise büyü ve pek çok fantastik öğe kullanarak kapatır bu türün yazarları.

9- Magic Realism: Gerçek dünya ile sihirli öğelerin karışımından oluşan hikayeleri tanımlayan türdür. Tanınmış bazı fantazi yazarları bu tür için "sadece fantastik kurgu için başka bir isim" demişlerdir. Fakat bu türde kullanılan sihirli öğelerin doğaüstü olduğu kabul edilmektedir. -Bildiğiniz üzere fantastik kurguda yazar bu konuda suskun kalır.-

10- Mythic: Bir dinin veya bir halkın kültüründeki tanrılar, kahramanlar, evren ve insanın yaratılışına dair konuları içeren türdür.

11- Paranormal Fantasy: Telekinezi, telepati gibi psişik yeteneklerle harmanlanmış hikayeleri barındıran türdür.

12- Superhero Fantasy: Devamlı kötüler ve kötülüklerle mücadele etme hevesinde olan, inanılmayacak derecede süper güçe, süper hıza ve süper zekaya sahip kahramanları içinde barındıran hikayeleri tanımlar.

13- Historical Fantasy: Gerçek dünya tarihinin unsurlarının fantastik unsurlarla yoğrulup yeniden yorumlanmasını konu alır.

14- Prehistorical Fantasy: Tarih öncesi yani; insanlığın yazının bulunmasından önceki dönemlerini fantastik unsurlarla süsleyip sunan alt türdür.

15- Weird Fantasy: Hayalet ve diğer ürkütücü öğeleri işleyen türdür.